Thứ 3, ngày 26 tháng 9 năm 2023
"Mùa báo hiếu ghi công đức mẹ dưỡng cha sinh, Hội Vu Lan nhớ tinh thần thầy tổ truyền dạy" KÍNH MỪNG ĐẠI LỄ VU LAN BÁO HIẾU 2023

Lễ nhạc Phật giáo Việt Nam trong thời đại mới.

LỄ NHẠC  PHẬT GIÁO VIỆT NAM 

TRONG THỜI ĐẠI MỚI

TT.Thích Lệ Trang

LỜI MỞ ĐẦU

 

Đạo Phật – ngoài triết lý cao siêu vi diệu ra còn có cả một kho tàng văn hóa nghệ thuật, trong đó “Lễ nhạc” là một trong những nét nổi bật nhất của văn hóa Phật Giáo.

Mặc dù khác nhau về ngôn ngữ nhưng mỗi dân tộc, mỗi quốc gia đều phải học và hiểu như nhau về triết lý cao siêu của Đức Phật. Vì để tạo nên một nét riêng biệt, một tính cách không thể lẫn vào đâu của văn hóa Phật giáo mỗi nước chính là nhờ vào nền văn hóa nghệ thuật của nước đó. Điều này cũng khẳng định rằng, văn hóa nghệ thuật giữ một vai trò rất quan trọng trong tôn giáo nói chung và trong Phật giáo nói riêng.

Phật giáo Việt Nam suốt chiều dài lịch sử từ khi du nhập đến nay cũng đã khẳng định được điều đó thông qua những tác phẩm nghệ thuật bao gồm nhiều khía cạnh như văn học, kiến trúc Chùa tháp, điêu khắc hội họa và âm nhạc nghi lễ.

* LỄ NHẠC TRONG PHẬT GIÁO VIỆT NAM

Phật giáo Việt Nam có cả một kho tàng âm nhạc nghi lễ ở cả 3 miền: Bắc – Trung – Nam, cho thấy nền âm nhạc nghi lễ ở nước ta hết sức phong phú về hình thức và đa dạng về chủng lọai.

Trên tôn chỉ hoằng pháp độ sanh, các Tổ Sư ngày xưa đã biết dùng âm nhạc nghi lễ làm phương tiện dẫn dụ để tiếp cận quần chúng, “nhạc dĩ tải đạo” – các Ngài đã biết sử dụng âm nhạc để chuyển tải chân lý của Đức Phật đến với mọi người nhằm mục đích hướng họ về với một đời sống thánh thiện.

Am nhac 2

 

 

Lễ nhạc Phật giáo là một trong các hình thức nghệ thuật trực tiếp gợi lên cảm xúc và dẫn đến sự đồng cảm. Lễ nhạc được phổ biến rộng rãi trong mọi lĩnh vực sinh hoạt của nhân loại: Ai nhạc khiến lòng người buồn thương, Hòa nhạc khiến tâm người vui vẻ, Quân nhạc khiến chí người phấn chấn, Thánh nhạc khiến thần người an tĩnh. Âm nhạc không có sự ngăn cách giữa nhân và ngã. Âm nhạc là một thứ ngôn ngữ chung của thế giới hữu tình.

Trong Phật giáo, lễ nhạc là một trong sáu món cúng dường. Với âm điệu thiền vị, nhạc khúc du dương, nó có tác dụng rất lớn đối với sự chuyển hóa nhân tâm.

Lời kinh tiếng kệ được diễn tấu thành những nét nhạc du dương, lung linh như khói trầm, uyển chuyển như tràng phang, an tĩnh như định lực, cao vút như núi tuyết, oai hùng như pháp cổ, giá trị của nó không chỉ dừng lại ở khía cạnh văn thơ, triết lý mà phần quan trọng đáng kể chính là đạo lực thanh tịnh của người tu hành.

Tìm về nguồn gốc khởi thỉ của lễ nhạc Phật giáo, thì nó được bắt nguồn từ “Veda” – Vệ đà. Đây là một thứ âm nhạc cổ đại trong văn hóa Ấn Độ. Kinh chép: Đức Thế Tôn cũng thường dùng Dà đà (kệ tụng) để làm phương tiện hoằng dương chánh pháp. Đồng thời Ngài cũng cho các Tỳ kheo chuyên chú vào việc đọc kinh (Thanh bái), Luật thập tụng chép: Thế Tôn khen ngợi Tỳ kheo Bạt Đề rằng: “cho phép ông được trì tụng kinh văn theo cách Dà đà”.

Vì nhạc khúc du dương và giai điệu thanh tịnh có khả năng chuyển hóa lòng người. Diễn tấu phạm âm có thể khiến cho vọng niệm tiêu tan. Cho nên, khi Phật còn tại thế, sau những buổi thuyết pháp, chư Thiên thường trổi nhạc để cúng dường, ca ngợi công đức của Tam bảo. Kể từ đó, âm nhạc đã trở thành một nghi thức không thể thiếu trong các pháp hội Phật giáo.

Phật giáo Việt Nam vào buổi sơ khai đã được các vị Cao tăng Ấn Độ theo thuyền buôn đặt chân đến Giao Châu truyền đạo, các Ngài đã dạy dân bản xứ biết thắp hương, lễ Phật, đọc lên những kệ tụng quy y theo điệu khúc được gọi là “Phạm bái”. Phạm là thanh tịnh, bái là tán tụng, ca vịnh. Dần dà những điệu khúc đó được chuyển dịch sang ngôn ngữ tiếng Việt mà người dân Việt quen gọi là “Kể hạnh”.  Về sau này các vị Cao tăng như: Khương Tăng Hội (ở Giao Châu); Trúc Pháp Lan, Chi Khiêm, Cưu Ma La Thập (ở Lạc Dương) đã đưa những điệu khúc ca vịnh đó dung hợp vào những làn điệu dân gian để chuyển hóa thành những nét nhạc đặc trưng của từng vùng, từng miền và chính thức trở thành một nghi thức hành lễ của Phật giáo.

Như vậy, Phật giáo Việt Nam ở thời kỳ mới du nhập các vị Sư truyền giáo lấy âm nhạc nghi lễ làm phương tiện chính để truyền đạo. Điều này chúng ta có thể thấy được qua tín ngưỡng “Tứ pháp” của Phật giáo Việt Nam (ở lưu vực sông Hồng) vẫn còn tồn tại đến ngày nay.

 

* BỨC TRANH LỄ NHẠC PHẬT GIÁO VIỆT NAM NGÀY NAY

Am nhạc của Phật giáo Việt Nam ngày xưa đã đạt đến một trình độ thánh thiện, điều đó có thể tìm thấy qua những tư liệu của các vị Tổ để lại. Thế nhưng lễ nhạc của Phật giáo Việt Nam ngày nay về hình thức lẫn nội dung quả thật đã thua kém tiền nhân rất xa, nó không còn bộc lộ được nét sống tâm linh siêu việt như lễ nhạc cổ điển thuở trước. Vì lẽ tâm thức của Tăng sĩ trẻ ngày nay đã bị thế tục hóa, ngọai cảnh thì tác động quá nhiều, mà định lực thì non kém chưa vững chãi. Hơn nữa Hán văn không còn được chú trọng, nên đọc thì có đọc mà hiểu thì không được bao nhiêu. Như vậy, thì làm sao có thể thâm nhập chân lý ngay khi chúng ta xướng tụng . Chính vì thế mà vai trò của những người làm công tác nghi lễ ngày nay cần phải biết chuyển hóa như thế nào để vừa có thể duy trì lại truyền thống cao đẹp của Thầy Tổ xưa, vừa có thể khế hợp với căn cơ của quần chúng ngày nay.

Chúng tôi thiết nghĩ muốn thực hiện được ước vọng này, Giáo hội cần phải quan tâm nhiều hơn đến những người có kiến thức uyên thâm về lễ nhạc Phật giáo ở cả 3 miền Bắc – Trung – Nam và phải tạo điều kiện thuận lợi để sưu tầm, khai thác và phát huy cho bộ môn Nhạc lễ ngày nay trở lại đúng vị trí của nó đã từng có vị trí chủ đạo trong quá khứ.

Lễ nhạc cần phải được thiết lập một cách nghiêm chỉnh căn cứ trên truyền thống cũ. Những thang âm, điệu thức của Thiền gia phải được duy trì và sáng tạo. Việt hóa những văn bản chữ Hán để khế hợp với căn cơ người thời nay (những người không có trình độ Hán văn).

Còn về nhạc cụ có thể phương tiện dùng bằng những chất liệu ngày nay, kỷ thuật mới, phải có sự giao lưu giữa 3 miền, tạo điều kiện gặp gỡ thường xuyên giữa các nhà nghiên cứu có kiến thức uyên thâm, kinh nghiệm hành trì về lễ nhạc Phật giáo.

Giáo hội cần phải thành lập một trường chuyên đề về âm nhạc Phật giáo hoặc có thể đưa lễ nhạc Phật giáo thành một môn học chính thức tại các trường cơ bản Phật học để các Tăng Ni trẻ có điều kiện tiếp xúc, hầu có những tư tưởng và cái nhìn đúng đắn về vị trí lễ nhạc trong Phật giáo, đồng thời phải đào tạo một đội ngũ kế thừa truyền thống quý báu mà Thầy Tổ ta đã dày công xây dựng.

Những buổi lễ truyền thống Phật giáo như Tết Nguyên đán, Lễ Phật Đản, Lễ Vu Lan, các buổi lễ tưởng niệm quý Hòa Thượng hữu công trong Phật giáo… phải được sử dụng những nét nhạc cổ điển truyền thống, gạn lọc những nét nhạc ngọai lai, có nên chăng cử xướng dòng nhạc này nơi Điện Phật trong những buổi lễ truyền thống !!!

Nghi lễ Phật giáo nên phân chia thành hai lọai:

1/ Nghi Lễ truyền thống:

* Nghi lễ truyền thống thì sử dụng đúng những nét nhạc cổ điển của Phật giáo Việt Nam tùy theo từng miền.

2/ Nghi Lễ đại chúng:

* Nghi lễ đại chúng thì đơn giản hóa, phải thống nhất những văn bản Việt ngữ để mọi người dù Nam – Trung hay Bắc xướng tụng mà đại chúng vẫn họa theo được.

Ở đây cần lưu ý một điểm nhỏ là trong nghi lễ đại chúng cần phải biết uyển chuyển sao cho phù hợp với thời gian và không gian cho phép.

Thế nên tiêu chí của Giáo hội đề ra là thống nhất nghi lễ Phật giáo Việt Nam, theo chúng tôi thiết nghĩ là thống nhất những bản kinh, pháp ngữ, kệ tán để cả 3 miền cùng sử dụng chung một nghi thức, một văn bản, một tư liệu. Còn giọng điệu của từng địa phương phải giữ gìn đúng bản sắc để nét nhạc truyền thống của cả 3 miền không bị thất truyền, pha tạp.

Thống nhất nghi lễ Phật giáo Việt Nam là một vấn đề cấp thiết , không chỉ những người làm vai trò nghi lễ có trách nhiệm mà tất cả những ban ngành khác của Giáo hội đều phải phối hợp đồng đều, quan tâm hổ trợ để có cùng một cái nhìn nhất quán. Nghi lễ Phật giáo giống như Quốc ca của một dân tộc không thể để những người thiếu hiểu biết đánh giá sai lầm về nghi lễ.

KẾT LUẬN:

* LỄ NHẠC PHẬT GIÁO VIỆT NAM CŨNG CHÍNH LÀ VĂN HÓA CỦA PHẬT GIÁO VIỆT NAM Ở MỌI THỜI ĐẠI.

Qua những thiển kiến trên, chúng tôi nghĩ rằng khi nói đến âm nhạc Phật giáo là nói đến văn hóa của Phật giáo, vì nó phản ảnh được đời sống an lạc, giải thoát của Tăng sĩ. Âm nhạc của Phật giáo Việt Nam có đủ tư cách để nói lên tinh thần thóat tục, siêu phàm, tùy duyên mà bất biến, bất biến mà tùy duyên. Đã đến lúc Tăng Ni trẻ Phật giáo Việt nam chúng ta phải bảo tồn những di sản cao quý của Thầy Tổ, chớ nên hời hợt, xem thường bảo vật của Cha ông, “đừng giống như một bác nông phu kém hiểu biết, sử dụng một cái thống cổ ra đựng lúa cho vịt ăn , trong khi đó những nhà bảo tồn di sản văn hóa thế giới đang ra sức tìm kiếm những cổ vật đó để lưu trữ  và nghiên cứu tại các viện bảo tàng” (Trích – GS – Ts Trần Văn Khê).

Cuối cùng, xin trích dẫn một câu nói của cổ Đức: “Giá biên, na biên ứng dụng bất khuyết” (dù bên sự hay bên lý tất cả đều là phương tiện để dẫn dụ đưa con người đến với chánh đạo). Người học Phật phải tùy duyên mà ứng dụng, đừng có cái nhìn phiến diện, tự tôn, cố chấp để đánh mất những giá trị cao quý mà tiền nhân đã dày công xây dựng. Tôi nghĩ đây cũng chính là những ưu tư, thao thức của tất cả quý vị đang có mặt trong buổi hội thảo này ./.

Kính chúc Chúng hội luôn an lạc trong chánh pháp.

——————————–♦♦♦♦♦♦♦——————————–

Những Bài Viết Liên Quan
  • Giữ lòng Thành kính – Thích Thiện Phước.
  • Khai Thị Khánh Đản
  • CHÚ GIẢI CHÚ ĐẠI BI
  • Hình phật Quan Thế Âm
  • Phương pháp tích thiện
  • Mẹ cha.
  • Mẹ.
  • Trung ngươn Vu lan.
  • Loi lam.
  • Cuu nguoi.
  • Tam
  • Tet 3
  • Cham ngon 2
  • Cham ngon 1
  • Lỗi lầm.
  • Phước điền.
  • Thiện sanh.
  • Trang hoa.
  • Cuoc doi.
  • Thang loi.
  • So sanh.
  • Tinh thuong.
  • Thuong yeu.
306287
Total Visit : 204599