Thứ 7, ngày 17 tháng 5 năm 2025
Mờ sáng rừng thiền chưa dọi nắng, đêm về xóm vắng cũng lặng yên, từng tiếng chim kêu bình minh dậy, sương lờ bóng nguyệt giới hương bay. - Thiện Phước.

LỄ TẮM PHẬT.

TAMPHAT

 

Thích Thiện Phước

I. DẪN NHẬP:

      Khi mùa hạ sang, những cơn mưa đầu mùa rơi xuống, cây cối xanh tươi, trăm hoa đua nở. Lúc ấy, tất cả những người con Phật đều hân hoan đón mừng ngày Phật ra đời. Tuần lễ Phật đản từ ngày mùng 8-15 tháng 4 âm lịch, kỷ niệm ngày Đức Phật Thích Ca Mâu Ni đản sanh. Vào ngày này thì có nghi thức tắm Phật rất long trọng.

II. NỘI DUNG:

      Theo Quá Khứ Hiện Tại Nhân Quả Kinh chép: Hoàng hậu Ma Da nước Ca Tỳ La Vệ, bà đến lúc gần hạ sanh thái tử phải trở về quê mẹ theo phong tục Ấn Độ thời bấy giờ. Trên đường đi ngang qua vườn Lâm Tỳ Ni, bà cảm thấy cảnh vật lạ thường bèn xuống xe thưởng ngoạn thì lúc ấy thái tử Tất Đạt Đa đản sanh. Lúc Thái tử ra đời thì đi 7 bước xoay mặt về 4 hướng, mỗi bước chân mọc lên hoa sen, tay phải chỉ lên trời tay trái chỉ xuống đất nói: “Trên thế gian này chỉ có Ta là cao quý”. Lúc ấy chư Thiên rải hoa cúng dường, 9 rồng phun nước sạch tắm gội kim thân Thái tử. Về sau, nhà Phật căn cứ vào điển tích này, mỗi năm vào ngày Đức Phật đản sanh mùng 8 tháng 4 phải cử hành “Lễ Tắm Phật”.

      Theo bộ Đại sự, khi Thái tử ra đời, hai dòng nước ấm và lạnh thơm dịu, trong lành từ trên không trung rưới xuống để tắm cho Thái tử. Tác phẩm Phật sở hành tán của ngài Mã Minh cũng ghi lại như trên.

     Theo kinh Công Đức Tắm Phật: “Khi tắm tượng thì dùng nước nóng thơm, trong sạch rưới từ trên xuống, sau đó tiếp dùng nước tinh khiết để tắm lại. Sau khi tắm tượng xong, dùng khăn mềm, mịn và sạch lau khô tượng, xông các loại hương trầm thơm quanh tượng, rồi đặt tượng về vị trí cũ trong điện Phật”.

2

      Nghi thức Tắm Phật đã có từ ngàn xưa, tại Ấn Độ, các tự viên thường để tượng Phật sơ sanh trong chùa, mỗi ngày tín đồ đến lễ Phật và lấy nước rưới lên thánh tượng sơ sanh… Đây là sự biểu trưng như tắm gội gột trừ trần lao cấu nhiễm nơi chính bản thân mình,  thân để hiển bày tự tánh Phật.

      Theo Bách Trượng Thanh Qui quyển 2, do Thiền sư Đức Huy trùng biên: “Đến ngày (8 tháng 4)  Khố Ty thiết trí nghiêm túc hoa đình, an trí tượng Phật giáng sanh trong chậu đựng nước thơm, an bài 2 cái thìa nhỏ, tất cả các khí vật trưng bày cúng dường phải dời hết đến chỗ khác, để dễ bề tắm Phật. Ngay cả các Thánh tượng (Phật) khác, ngày nầy đều phải tắm luôn…”

      Theo Đại Việt Sử Ký Toàn Thư và Đại Việt Sử Lược, vào ngày mùng 8 tháng 4 năm 1072 (Nhâm tý), vua Lý Nhân Tông dự lễ tắm Phật…cứ mỗi tháng vào ngày rằm, mồng 1 và đặc biệt ngày mồng 8 tháng 4, nhà vua thường đến chùa Diên hựu để lễ Phật cầu phúc, thiết lập nghi thức tắm Phật. Văn bia tháp Sùng Thiện Diên Linh cũng có đề cập đến việc nhà vua tổ chức cầu an và thiết lập nghi thức tắm Phật vào các ngày mồng một và vào mùa xuân.Qua đó cho ta thấy lễ Phật đản và nghi thức Tắm Phật không chỉ đơn thuần giới hạn trong tín chúng Phật giáo, mà trở thành một lễ hội và  nếp văn hóa sinh hoạt tín ngưỡng dân gian trong dân tộc Việt Nam ta.

4

      Vào thời Đông Hán, Phật giáo mới truyền vào Trung Quốc, pháp hội Tắm Phật cũng theo đó mà truyền vào.

      Đến thời Nam Bắc Triều, nghi thức này rất thịnh hành. Vào ngày Phật Đản chư Tăng dùng xe chở rước tượng Phật đi khắp các đường xá, để cho mọi người chiêm ngưỡng.

      Đến thời đại nhà Tống, thì hình thức này không hoạt động được nữa, mà sửa đổi thành một nghi thức thật sự cử hành lễ Tắm Phật trong Tự viện. Nghi thức này lưu truyền đến ngày nay.

      Nghi thức Tắm Phật khởi nguyên từ Ấn Độ, đây là một hoạt động Tôn Giáo cầu phước, diệt tội mà diễn biến thành.

     Vào thời cổ Ấn Độ, Bà La Môn giáo ban đầu đã có một tư tưởng khiến cho tinh thần được thuần khiết. Đương thời, đã hình thành một phong tục tập quán tắm gội tự thân và tắm gội hình tượng. Nhân thế mà Phật giáo cũng tùy duyên theo tập tục này, do vì khí hậu Ấn Độ rất nóng, thông thường trong Tự viện mỗi ngày đều cử hành nghi thức Tắm Phật, chứ không phải chỉ tắm vào ngày Phật Đản, nghi thức này dần dần về sau biến đổi thành một năm tắm Phật một lần.

      Liên quan đến ngày Phật Đản, trong Phật điển chép bất đồng, một thuyết là ngày mùng 8 tháng 2, một thuyết là ngày mùng 8 tháng 4, lại có một loại là mùng 8 tháng 12.

3

     Theo lịch sử Trung Quốc chép: Vào thời Bắc Triều vào ngày mùng 8 tháng 4 tắm Phật. Từ thời Nam Triều đến Ngũ Đại đều tắm Phật ngày mùng 8 tháng 2. Về sau phát triển và biến đổi không dừng đến đời Tống Phương Bắc đổi lại là mùng 8 tháng 12. Phương Nam thì tắm Phật ngày mùng 8 tháng 4.

     Đến đời Nguyên, Quyển 2, Báo Bổn chứng. Sắc Tu Bách Trượng Thanh Quy, trong Điều Phật Giáng Sinh có chép: Đối với nghi chế tắm Phật có quy định rõ ràng là: Chế định ngày đản sanh Phật Thích Ca Mâu Ni là mùng 8 tháng 4. Sau này tại hai miền Nam Bắc Trung Quốc thống nhất tắm Phật ngày mùng 8 tháng 4.

      Nghi thức pháp hội Tắm Phật rất là long trọng, nội dung phong phú, hình thức thông thường là làm kiệu hoa (Hoa đình), trong đó tôn trí tượng Đức Phật đản sanh, tay phải chỉ lên trời tay trái chỉ xuống đất, lại có để một cái chậu đưng nước thơm, trước tượng để các món cúng dường.

5

      Nước tắm Phật là dùng các loại hương quý hiếm nấu thành như: Chiên đàn, tử đàn, long não, trầm hương, đinh hương, Đa Ma La hương,… Ngày pháp hội Tắm Phật này, Tăng chúng cả chùa đều tập hợp tại đại điện, trụ trì niêm hương đảnh lễ cử hành nghi thức tắm Phật. Trụ trì cầm một cái gáo – vá nhỏ múc nước thơm tắm trên đảnh đầu tượng, đồng thời xướng bài kệ Tắm Phật:

我今灌沐诸如来

净智庄严功德海

五浊众生离尘垢

同证如来净法

Ngã kim quán mộc chư Như Lai

Tịnh trí trang nghiêm công đức hải

Ngũ trược chúng sanh  ly  trần cấu

Đồng chứng Như Lai tịnh pháp thân.

         Dịch nghĩa:

Con nay tắm gội Đức Như Lai

Trí sáng trang nghiêm biển công đức 

Chúng sanh năm trược lìa trần cấu

Cùng chứng Như Lai tịnh pháp thân.

1

      Tăng chúng và cư sĩ vừa đọc vừa y theo thứ lớp mà cầm vá múc nước tắm Phật. Sau đó lại dùng nước sạch để tắm gội. Sau khi tắm tượng Phật xong, Tăng chúng và cư sĩ đều lấy 1 ít nước tắm Phật rưới lên đảnh của mình với lòng hy vọng nhờ công đức tắm Phật mà khử trừ được sự nhơ bợn trong tâm, khiến thân mọi người được thanh tịnh, rửa sạch những phiền não vọng tâm, bỏ hẳn vọng chấp, độ thoát 7 đời cha mẹ và sớm lìa khỏi những oan gia nhiều kiếp, khiến chúng sanh 6 đường trong pháp giới lìa khỏi biển khổ, cùng chứng Pháp thân thanh tịnh của Như Lai, thành tựu quả Phật vô thượng Bồ đề.

      Thật ra, Phật xưa nay vốn thanh tịnh, nhưng mượn hình thức tắm Phật để quán niệm rửa sạch những ô nhiễm ở trong thân tâm ta, khiến cho thân tâm mọi người được sạch sẽ, thành tựu vô thượng công đức.

       III. KẾT LUẬN:

      Trong lúc chúng ta tắm gội thân Phật, cũng chính là lúc tịnh hóa thân tâm của chính mình, nguyện ở nơi tự thân cũng được thanh tịnh giống như Phật, thân Phật chính là Pháp thân, Pháp thân Phật thanh tịnh chúng sanh cũng có đủ bản thể thanh tịnh ấy, bởi vì tất cả chúng sanh đều có Phật tánh, bình đẳng với Phật không khác. Chỉ cần chúng sanh đem những trần cấu bất tịnh nhiễm ô rửa sạch, thì tự nhiên sẽ đạt đến Pháp thân thanh tịnh, tắm Phật đề tỉnh chúng ta mọi lúc phải giữ tâm thanh tịnh.

Nha Mân 14/4 Quý Mão – 2023.

&&******—————————————–******&&

 

Những Bài Viết Liên Quan
587935
Total Visit : 486247